روایت بندرعباسی از یک متن مکزیکی در تهران

کارگردان نمایش «مثل آب برای شکلات» گفت: یک نمایش باید بتواند تماشاگر را شگفت‌زده کند و نوع دیگری از دیدن را به مخاطب ارائه بدهد.

ابراهیم پشت‌کوهی که این روزها نمایش‌اش بر روی صحنه‌ی تئاتر شهر است، یادآور شد: گروه ما 16 سال است که در بندرعباس شکل گرفته و اولین بار در سال 78 کار ما به عنوان اثر برگزیده‌ی جشنواره‌ی تئاتر فجر انتخاب شد اما از آنجایی که بندرعباس از تهران دور است، ما را یادشان رفت و گروه ما هم در این پنج‌ ، شش سال اخیر، فعالیتش‌ را بیشتر کرده است.

او ادامه داد: ما از همان اول مبنای کارمان اینگونه بود که در هر اجرا اتفاق تازه‌ای را به وجود آوریم. من با احترامی که به تمامی کارگردان‌ها می‌گذارم اما فکر می‌کنم یک مقدار محافظه‌کاری درتئاتر ما وجود دارد و بیشتر به سراغ متن‌هایی می‌رویم که امتحانشان را پس داده‌اند. بنابراین ما تصمیم گرفتیم که امکان تازه‌ای برای تئاتر فراهم کنیم و به همین دلیل به سراغ رمان «مثل آب برای شکلات» رفتم و در اجرا هم وارد تجربه‌ای شدیم که با کارهای دیگری که در تئاتر ایران وجود دارد، متفاوت است.

پشت‌کوهی در عین حال گفت: البته باید نمایش را جدا از رمان بررسی کرد. نمایش غیر از ساختار کلی‌اش به رمان وابسته نیست، ما به لحاظ خط داستانی رمانی را انتخاب کردیم اما خیلی چیزها در اجرا تغییر کرده است.

او همچنین درباره‌ی اسم نمایش تصریح کرد: به عقیده‌ی من اسم، کلید ورود به جهان اثر است. اسم رمان آنقدر جذابیت داشت که آن را تغییر ندادم. من یک دفترچه مخصوص اسامی نمایش دارم که هنوز متن‌هایشان را ننوشته‌ام و از این جهت اسامی برای من اهمیت زیادی دارد.

این کارگردان درباره‌ی نقش موسیقی در نمایش «مثل آب برای شکلات» گفت: موسیقی چه در گروه ما و چه در زندگی جنوب جزو جدایی ناپذیر زندگی است. ما ریتم را در همه‌ی رفتارهای روزانه در جنوب می‌دیدیم، در این نمایش هم موسیقی مثل بازیگری جز مهمی از نمایش است.

پشت‌کوهی در بخش دیگری از صحبت‌هایش که در نشست رسانه‌ای در تئاتر شهر انجام می‌شد درباره‌ی پرداختن به فرهنگ‌های قدیمی ادامه داد: ما در جنوب و همچنین سایر نقاط کشور آیین‌ها و سنت‌های زیادی داریم که آن بخش‌های مثبتش مطمئنا مورد احترام ماست اما به هر حال جامعه پویایی خود را از جایی شروع می‌کند که نقد خویشتن را انجام دهد.

او افزود: البته ما باید به سنت‌هایی که طی قرن‌ها زندگی نسل‌به نسل به ما رسیده است توجه کنیم. در حال حاضر جامعه‌ی ما به سمت یک نوع یک دستی فرهنگی حرکت می‌کند که منجر به حذف خرده فرهنگ‌ها شده است. بنابراین حفظ آیین‌ها برای گروه ما بسیار مهم است. بحث اصلی ما نقد فرهنگ غلط است برای اینکه بتوانیم به جامعه‌ای متعادل برسیم.

این کارگردان درباره‌ی نحوه‌ی برقراری مخاطبان با این اثر نمایشی گفت: ارتباط تماشاگران با «مثل آب برای شکلات» از همان ابتدای ورود به سالن نمایش آغاز می‌شود و تماشاگران برگه‌هایی را که روی هر کدام شماره‌ای نوشته شده دریافت می‌کنند و همین باعث ایجاد سوال در ذهن‌شان می‌شود. همچنین غذاهایی در طول نمایش به تماشاگر داده می‌شود که باعث می‌شود ذائقه‌ی تماشاگر به کار بیفتد.

او افزود: به عقیده‌ی من باید تمام حواس تماشاگر در نمایش استفاده شود. بویایی و چشایی دو حس بسیار مهم هستند که در تئاتر ما کمتر به آن توجه می‌شود اما در این نمایش تمام حواس مخاطب به کار می‌افتد، من معتقدم رابطه‌ای که بین کارگردان، بازیگر و تماشاگر وجود دارد یک رابطه‌ی خطی است نه رابطه‌ای که کارگردان در رأس حضور دارد و تماشاگر منفعل باشد.

رویا نونهالی هم با اشاره به تجربه‌ی حضورش در این نمایش گفت: من قبلا هیچ کاری را از آقای پشت‌کوهی ندیده بودم و از این کار هم تنها عکس‌هایی دیده بودم که باعث شد شیفته‌ی این کار شوم. زمانی هم که وارد گروه شدم در اوایل کار، فکر کردم که گول خورده‌ام اما کم‌کم در گروه جا افتادم و خودم هم احوال بندری پیدا کردم. من برای این کار حدود 20 روز به بندرعباس رفتم و در این مدت هم به من بسیار خوش گذشت و واقعا بندرعباس برای خود عروس دریایی است.

این بازیگر با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر به تئاتر توجه ویژه‌ای داشته است، ادامه داد: امروز از هر ده متن نمایشی که داده می‌شود واقعا می‌توان شش متن را انتخاب کرد و در آن‌ها کار کرد ولی از هر 50 تا فیلم واقعا شاید یکی از آنها را بتوان برای بازی انتخاب کرد.

او درباره‌ی شیوه‌ی کارگردانی ابراهیم پشت‌کوهی در این نمایش ادامه داد: اوایل کار برای من سخت بود. بخشی از گروه مثل خود آقای پشت‌کوهی بسیار حرفه‌ای بودند و بخش دیگری از عوامل تازه‌کار بودند اما به هر صورت این نمایش با خود بچه‌ها شکل گرفته است. شیوه‌ی کارگردانی آقای پشت‌کوهی هم ترس‌زدایی از صحنه بود، ایشان در ابتدا دست را برای بازی باز می‌گذاشتند اما در ادامه شاخ و برگ‌هایی را برای کار اضافه می‌کردند.

نونهالی افزود: الان به نظرم کار کردن با این گروه یکی از جذابت‌ترین همکاری‌های من با گروه‌ها بوده است. هنوز آدم‌ها فکر می‌کنند که گروه‌هایی که از شهرهای دیگر می‌آیند قدم‌های زیادی از تهران عقب هستند اما شاید تنها چیزی که در آنجا کم باشد کاستی‌های اداری است. اما از جنبه‌های دیگر کاستی‌ برایشان وجود ندارد.

 در پایان این نشست پشت‌کوهی با اشاره به اینکه در تئاتر باید به مخاطب احترام گذاشت، اظهار کرد: به عقیده‌ی من هر اثر نمایشی باید با اثری دیگر متفاوت باشد، کارهایی که ارائه می‌شود باید مردم را شگفت‌زده کند و تئاتر باید بتواند نوع دیگری از دیدن را به مخاطب ارائه دهد.

او افزود: واقعیت این است که مسئولین ما که برای فرهنگ برنامه‌ریزی می‌کنند، دچار یک اشتباه بزرگ هستند. ما واقعا در این شهر چقدر بیلبورد فرهنگی می‌بینیم؟ مردم ما در زندگی روزمره‌شان با تبلیغات کالاهای مصرفی مواجه‌اند. واقعا باید این امکان وجود داشته باشد که کارهای فرهنگی بتوانند خودشان را ارائه کنند. به عقیده‌ی من تئاتر یک آیین است که نباید از بین برود و گروه ما هم در این نمایش سعی کرده است کار خوبی را که در شأن جامعه‌ی فرهنگی ما، است ارائه بدهد.